Pro 1 | WSK | STEP | Batoga imi te Solomon, David ko namar, Israel nunga king, mu ko den ningo ningo mu te aniso.

Proverbs 1

Den gira

1 Batoga imi te Solomon, David ko namar, Israel nunga king, mu ko den ningo ningo mu te aniso.

2 Den imitang mu ikia nunguning se munan ningo te baganakko mu nanga kausokko.
Ale mel aguwaya aratuwoso se ko duap ko iki se baluwasan, mu ko nunguning ana ago ko ikinakko.
3 Ale nguala sipa se me baganakko, mena,
ikia ago la aolak ilu se baganakko mu ko ikia nanga kausokko.
Ale munan ningo se munan diram la kariimet saki arungu betera ko munan mu nanga kausokko.
4 Ale kariimet ikia tukunangta wore nunga sanguk se aking kariimet ikia biya ago wore iwita ko aratomonko.
Ale ikia ningo ningo kari kulak imet itiwik nunga kausok se te namomon taimonko.
5 Se den imitang mu kariimet ikia ago mu agotala nunga sanguk ale nunga ikia kunasuruk se maiyukko.
Ale kariimet nunga ikia bibiya mu ago la lage nunga kausokko.
6 Umutang te asele nuna proverb se den ira nunga nunguning yumura te mu ko ikimonko,
ale kariimet ikia sinar nunga den ko nunguning yumura te mu ago ko ikimonko.

7 Nina ikia talko kueral / kuesan agi mu nina KARI BIYA ^{▼▼Pro 1:7 Hebrew den te nup Jawe (JHWH) aniso. Bare Juda alo Kaem ko nup nunguningkiri balmonko miakasan ale den kauwa nup mu arikasan mu Adonai ma balukasan. Nup Adonai ko nunguning mu “Lord”, “my Lord”. Se ni letter bibiya arik mu iwita ikiko: Hebrew den te nup Jawe aniso.} kuring bowa ningi bagaralko.
/ Nina KARI BIYA kuring bowa ningi bagaral mu asele nina ikia ningo talko.

Bare kariimet ikia ningo nongote mena, mu nuna ikia ningo mu mel yam ko balsan ale ikimonko me kuesan.

Kari kulak nodogowa iluwa ko den

8 Aga kuriang, ikiko, ni ka niet ko kuring ko sinar toko,
ale ka niam ko munan den me biring tuiko.
9 Mu asele ni kuriang kari yawara ko aratuko,
ale munan den umutang mu bala yawara sipiling te awura iwita anirukko,
ale aking kulolo bala yawara degetak te tugu betera se anira iwitata anirukko.

10 Se aga kuriang, kari memek alo gemang kulukurmon mu me arungu kapeterko.
11 Ale nuna iwita balmon, “Ana nangarak tair se kari sang nunga kupunak ale nunga monakko,” ma balmon, mu nunga den me karo tuiko.
Aking balmon, “Namanak yumunak baga se kari lila nungumik daong kager mena owore nunga monakko.
12 Nuna marak yawarakala bagasan,
bare ana nungarkanak ale nunga ilunak mu kuemonko!
13 Ale nunga mel ningo ningo mu ginak ago tainak ale nanga kawam tugunakko!
14 Se ana nangarak gerage se mel tere ginak ale
nainimi pagaru tunakko,” ma balmon.
15 Bare aga kuriang, kari uwuta mu arungak me gerageko.
Nika bagara ago kelemak bagerko.

16 Nuna kilek memek betemonko mu nguangara bo mena, am betesan.
Ale kari momon se kuerukko mu am betesan.
17 Ni inanganang bo karkiwuruk se ni nu ilupko dagarok bitar,
mu inanganang umutang dagarok mu me te soruruk se ilupko.
18 Bare kari uwuta mu nuna ikia mena.
Se nuna nongota nunga dagarok te soromonko wore bitawasan.
19 Tere daong kari uwutata mu tere te kuemonko.

Ikia Nunguning aiwoso ko den

20 Ikialko! Ikia Nunguning aiwoso.
21 Nu lage te se, diara guruga kuwim te se, kuwim te kariimet tai bolala awusan,
se wonong ko tuang korang te sanamaram ale aiwoso.
22 Ale balso, “Nina kariimet ikia mena, nina am tom suen biya suwuta nguala se bagaralko e?
Ale tom suen biya ikia nunguning mu gusiru se nibiring tui se bagaralko e?
Ale munan nunguning me ikialko e?
23 Ani ining ningarukasam mu ikiman ale,
mu ani ikia munan ningo ningo aningate mu ninga kausem ale.
24 Bare mena. Ani ninga arukasam ale aningate tairalko ninga manarukasam,
bare nina aninga den me ikikasan, ale aninga agiring me karo tuman.
25 Nina aninga munan den ningo nibiring tuman,
ale lage ningo ninga kausekko negakasam mu agiring miakasan.
26 Se ko moke, tom nina ikup arigal, mu ani nego ko gusirekko.
Ale tom memek arigal ale nguangaral, mu ani ninga gusiekko.
27 Ikup yaman mu daula biya se taiti nuwi iwita ninga ira murok se nguangaral ale niaralko.

28 Asele ikia nunguning ko aninga aural, bare ani nigiring me iluwekko.
Ale ani ago ko loagaral, bare me agarkalko.
29 Mu awuk, nina ikia ningo nibiring tuikasan,
ale KARI BIYA kuring karo tualko miakasan.
30 Nina aninga munan den ningo nibiring tuman,
ale ani ikia munan ningo ninga kasurukasam mu nina karo tualko miakasan, ale neter patakaso.
31 Butata se ninga betera kaora memek ko koma ikup yaman tasan mu am talko.
32 Kariimet ikia ningo nongote mena se kuesan, mu nuna ikia nunguning nubiring tuman umutang ko nuna kuesan.
Nuna nunga ikia te mel suen la betesan mu terong la betesan ma balsan, umutang ko nuna kuesan.
33 Bare awiriya aninga den ikiok, mu nu ikup yaman bo me taukko, yawarakala bagurukko.
Ale nu mel bo ta me ko nguangurukko.”